علوم پنجم ابتدايي ( بخش ششم – خاک زندگی بخش )
آموختيد كه خاك براي كشاورزي لازم است. زيرا مواد معدني لازم را به گياه مي دهد. گياهان مواد معدني را از خاك مي گيرند و همراه آبي كه از ريشه بالا مي رود به قسمت های مختلف خود مي رسانند.
تشكيل خاك
در طول ساليان دراز و در اثر خرد شدن سنگ ها، خاك تشكيل مي شود. اين كار به چند صورت انجام مي گيرد:
1- سنگ ها در زير نور آفتاب در روز، گرم و در شب، سرد شده و در اثر تكرار اين كار ترك خورده و خرد مي شوند و خاك را به وجود مي آورند.
2- آبي كه در زمستان در لابه لاي ترك سنگ ها يخ مي بندد، باعث مي شود آنها زودتر خرد شوند.
3- ريشه گياهان باعث خرد شدن سنگ ها و به وجود آمدن خاك مي شود.
مواد تشكيل دهنده خاك
جنس خاكي كه به وجود مي آيد بستگي به مواد اوليه سنگي دارد كه آن را به وجود آورده است. خاك ممكن است نرم يا زبر باشد. دانه هاي خاك نرم ريزتر از خاك زبر است.
نفوذ آب در خاك
كشاورزي بدون آب ممكن نيست. ولي مي دانيد كه آب در همه نوع خاك به يك اندازه و با يك سرعت نفوذ نمي كند.
خاك و رشد گياهان
در حدود سه هزار سال پيش دانشمندي به نام يورستن مي خواست بداند كه گياهان براي رشد چه چيزي را از خاك مي گيرند. او مقداري برگ خشكيده را از يك مزرعه جمع كرد. آنها را سوزانده و خاكستر باقي مانده را با مقداري آب خالص مخلوط كرد و در ظرف سوراخداري ريخت. يورستن آبي را كه از ظرف خارج مي شد جمع كرد، آن را چشيد و متوجه شد كه مزه آن تغيير كرده است او نتيجه گيري كرد كه گياهان موادي را از خاك مي گيرند که در آب حل شده است.
گياخاك چيست؟
خاك مزرعه به اين دليل از خاك كنار جاده و بيابان بهتر است كه مقداري از باقي مانده بدن گياهان و جانوران مرده و پوسيده به آن اضافه شده است. به اين مواد كه رنگ تيره دارند گياخاك مي گويند و اين خاك براي كشاورزي لازم است.
فرسايش خاك
وقتي چند بار در يك خاك، كشاورزي صورت گيرد، خاك، مواد مفيد خود را از دست مي دهد. براي همين مدتي در اين زمين كشاورزي صورت نمي گيرد تا زمين دوباره بتواند مواد غذايي كسب كند و براي اين كار به زمين كود مي دهند. كودها ممكن است گياهي، حيواني يا شيميايي باشند. با اينكه گياهان از منابع مهم زندگي بشر هستند. ولي متأسفانه زندگي شهر نشيني بخشي از زمين هاي كشاورزي را از بين برده است.
پرسش هاي بخش 6
در جاي خالي كلمه مناسب بنويسيد.
1- خاك از خرد شدن .......................... ايجاد مي شود. (سنگ ها )
2- در كشاورزي خاك قسمت ............. داراي اهميت فراواني است. ( رو )
3- مدفوع جانوران يا مواد پوسيده گياهي را ...................... مي نامند. ( كود )
4- مهم ترين عامل فرسايش خاك، .......................... است. ( آب )
سؤالات تشريحي
1- خاك چگونه تشكيل مي شود؟ بر اثر گرم و سرد شدن سنگ ها در طی سال های زیاد و خرد شدن آن ها – بر اثر یخ بستن آب در لا به لای سنگ ها و خرد شدن آن ها – بر اثر رشد ریشه ی گیاهان و خرد شدن سنگ ها
2- آيا نوع سنگ در مقدار خاكي كه تشكيل مي شود تأثير دارد؟ بله، سنگ هاي نرم، خاك بيشتري توليد مي كنند.
3- آب در چه نوع خاكي سريع تر نفوذ مي كند؟ در خاك هاي شني و ماسه اي سريع تر نفوذ مي كند.
4- گياخاك چيست؟ بقاياي گياهان و جانوران كه بر روي خاك قرار مي گيرند به تدريج پوسيده شده و مواد مفيدي به خاك اضافه مي كنند. اين مواد براي كشاورزي لازم است.
5- چرا خاك مزرعه بهتر از خاك کنار جاده و بيابان است؟ زيرا دارای بقاياي پوسيده شده گياهان و جانوران است.
6- خاك كدام قسمت براي كشاورزي مناسب تر است؟ خاك قسمت رويي
7- براي تقويت خاك چه مي كنند؟ به خاك كود اضافه مي كنند.
8- چرا افزايش جمعيت موجب كم شدن زمين هاي كشاورزي مي شود؟ زيرا زمين هاي كشاورزي براي سكونت شهرنشينان به آپارتمان و مناطق مسكوني و شهرك تبديل مي شود و زمين هاي كشاورزي كم مي شود.
9- چرا خاك ضعيف مي شود؟ براي اينكه مواد مفيد خاك توسط گياه جذب مي شود و خاك مواد غذايي خود را از دست مي دهد.
نظرات شما عزیزان:
موضوعات مرتبط: پایه پنجم ، مطالب آموزشی علوم تجربی ، نمونه سوالات علوم تجربی ، پایه پنجم ، ،
برچسب‌ها:
آمار
وب سایت: